غیبت کبری؛ دومین غیبت حضرت مهدی عجل الله است که دوران طولانی آن، همچنان ادامه دارد.
غیبت صغری امام مهدی عجل الله ، با رحلت چهارمین نائب خاصش پایان پذیرفت و دوران غیبت طولانی مدت شروع شد و بدین سبب راه های ارتباط با امام مهدی (عج) قطع گردید و آن حادثه بزرگ و مصیبت عظیم رخ داد و رهبری دینی دگرگون شد و به فقها و مجتهدان برخوردار از شرایط فتوا انتقال یافت.
امام مهدی (عج) در نامه ای به یکی از چهره های مورد اعتماد شیعه به نام اسحاق بن یعقوب فرمودند:
درمورد رویدادهایی که در آینده رخ می‌دهد به راویان حدیث ما رجوع کنید زیرا آنان حجت من بر شما هستند و من حجت خدا بر شما می‌باشم.
این بدان معنی نبود که امام مهدی (عج) از جامعه اسلامی عقب نشینی نموده و یا از رهبری مرکز اما اسلامی و تصرف درجهان،کناره گیری نموده است؛ بلکه بدان مفهوم است که نظام امامت تا پایان و انقراض جهان امتداد خواهد یافت. زیرا نظام امامت یک نظام الهی است،خواه درجامعه حاکم باشد و رهبری را در اختیار داشته باشد، خواه از رهبری جامعه ممنوع شده و تحت فشار حکومت های غاصب و ظالم قرار گرفته باشد، هرگز زوال و نابودی را نمی پذیرد.
در این جا یک سوال به ذهن انسان خطور می‌کند!
_ پس چه فایده ای از امام غایب به مردم و جامعه می‌رسد؟
_آیا شیعیان در زمان غیب امام مهدی(عج)،از وجود مبارک او بهره مند می‌گردند؟

پیامبر اکرم (ص) و امام سجاد و امام صادق علیهماالسلام، امام مهدی عجل الله را به خورشید نهان در پس ابرها تشبیه کرده اند.

حضرت مهدی (عج) نیز می‌فرماید:
_چگونگی استفاده از من در عصر غیبت درست همانند بهره وری زمین از خورشید است هنگامی که ابرها آن را از چشم ها بپوشانند.
به راستی این تشبیه چقدر عمیق است و این تعبیر چقدر زیبا و کامل است.
اگر مردم در روزگاران گذشته از خورشید تنها همین را می‌دانستند که یکی از اجرام آسمانی است که بر زمین می‌تابد و با تابش انوار آن،روز آغاز و با غروب آن،روز به پایان می‌رسد،
اینک دانش روز دریافته است که خورشید فوائد عظیم و منابع بسیار مهمی دارد که توضیح آن فرصت بیشتری می‌طلبد.
اینک جای سوال است که چرا حضرت مهدی(عج) را به ماه پشت ابر تشبیه نکرده اند و به خورشید پشت ابر تشبیه کرده اند؟

در پاسخ باید گفت:
روشن است که خورشید در مقایسه با ماه از جهات گوناگون دارای امتیازاتی است؛
۱_ نور خورشید از خودش سرچشمه می‌گیرد درحالی که ماه،نور خویش را از خورشید کسب می‌کند.
۲_درپرتو خورشید فواید بسیاری است در حالی که در پرتو ماه فوایدش به این مقدار نمی‌رسد.
۳_خورشید در منظومه شمسی نقش رهبری و برجسته ای دارد اما ماه یکی از سیاراتی است که در منظومه شمسی شناور می‌باشد.
و… فواید و امتیازات بیشتری که لزومی ندارد دراینجا از آنها نام برده شود.
وقتی ابرها جلوی خورشید را می‌گیرند،نمی‌توانند چیزی از اثرگذاری آن را تغییر دهند وتنها مانع رؤیت آن می‌شوند.
امام مهدی(عج) کسی است که تمامی خوبی ها و برکات و الطاف نهایی خداوند و بهره های معنوی او به مردم،همه از وجود او سرچشمه می‌گیرد.
او به اذن خداوند متعال از پس پرده غیبت بر جهان هستی،حاکم و ناظر است.
زندگی او،زندگی انسانی ناتوان نیست که فاقد قدرت و امکانات باشد و تنها به نماز و روزه بسنده کند و وقت خویش را در دشت ها و به دور از مردم و بی خبر از سرنوشت انسان ها و کشورها بگذراند؛
هرگز… و هزار بار می‌گوییم هرگز…!

امام مهدی (عج) با وجود غیبتش که خداوند برای او خواسته است، به قدرت خداوند هرکاری را که اراده فرماید قادر به انجام آن می‌باشد،زیرا خداوند همه امکانات لازم را برای او فراهم می‌آورد.
و هیچ جای شکی نیست که همه کارها و تصرفات آن حضرت بر اساس حکمت و مصلحت است،
نه مطابق با هوای دل و تمایلات نفسانی.
بر این اساس است که یکی را شفا می‌دهد،به یکی میبخشد و به یکی نه،خود را به انسانی نشان می‌دهد،گاهی در عراق است،گاهی ایران،گاهی مکه و… .
او همواره تسلیم اوامر خالق یکتاست.

تمامی این کارها به قدرت خدا و به اذن او صورت می‌گیرد.
با این تفاسیر مشخص می‌شود که چرا امام مهدیِ(عج) غایب به خورشید در پس ابر تشبیه شده است.
امام با این اوصاف برای زمینیان مایه امنیت و وجود او،سبب بقاء زمین و اهل آن است.
به یمن برکت او همه موجودات روزی می‌خورند و زمین و آسمان ها به وجود او استوار می‌گردد.
امام علی(ع) از پیامبر(ص) آورده است که فرمود: برای اهل آسمان ستارگان مایه ی امنیت هستند و برای اهل زمین،خاندان من مایه ی امنیتند.

با نابودی ستارگان،اهل آسمان نابود و با نابودی خاندان من،اهل زمین نابود می‌گردند.
کوتاه سخن اینکه:امام مهدی(عج) از راه های گوناگون و با وسایل مختلفی که برای او فراهم است و با استفاده از قدرت های مادی و ماوراءالطبیعی که بدان مجهز است،از شیعیان خویش دفاع می‌کند. و به دعای امام مهدی(عج) و طلب او از خداوند متعال،فتنه ها برطرف می‌گردد.

پس امام مهدی(عج) حافظ و نگهدارنده شیعیان خویش از راه دعاست و اگر دعای او نباشد زندگی جز این می‌بود که در حال حاضر هست.
و دیگر اینکه به گفته علامه طباطبایی در اعتقاد شیعیان وظیفه امام تنها بیان صوری معارف و راهنمایی ظاهری مردم نیست و علاوه بر این، ولایت و رهبری باطنی اعمال را نیز به عهده دارد و اوست که حیات معنوی مردم را تنظیم می کند.در نتیجه بدیهی است که حضور و غیبت جسمانی امام در این باب تاثیری ندارد و امام از راه باطن به نفوس و ارواح مردم اشراف و اتصال دارد.
همچنان که در طول دوران غیبت بسیارند کسانی که چه به صورت مکاشفه و یا در عالم رویا و یا بیداری موفق به برقراری ارتباط با آن حضرت گشته اند.گذشته از این،سرگذشت کسانی که در زمان ما به دیدار آن حضرت مفتخر شده اند نیز بسیار زیاد است.

منابع:
? برگرفته از کتاب امام مهدی از ولادت تا ظهور نوشته سید محمد کاظم قزوینی
۱_غیبت شیخ طوسی_در اکمال الدین شیخ صدوق،ج۲_ص۴۸۴_بحارالانوار،ج۵۳،ص۱۸۱.
۲_اکمال الدین،ج۱، ص۲۵۳_بحارالانوار،ج ۵۲ ص ۹۲
۳_اکمال الدین،ج۱،ص ۲۰۷.
۴_الامه_تالیف احمد محمود صبحی ص۴۱۳.
۵_صواعق محرقه، ص ۱۵۰ و احمدبن حنبل در کتابش(المناقب) آن را روایت کرده است. بحار الانوار علامه مجلسی، ج۲۷، ص۳۱۰، به نقل از اکمال الدین. طبری شافعی در کتابش(ذخایر العقبی) ص۱۷. چاپ مصر سال ۱۳۵۶ هجری این حدیث را نقل کرده است . کتاب رشفه الصادی تالیف ابی بکر الحضرمی ص۷۸ . اسعاف الراغبین تالیف صبان ص۱۴۴ . فرائد السمطین، ج۲، ص۲۵۳ و غیره

در سال ٢۶٠ هجری،امام حسن عسکری(ع) پس از دوران شش ساله کوتاه امامت،در سن ٢٧ سالگی به شهادت رسید و تنها فرزند او که پنج سال از عمرش می‌گذشت،از جانب خدای متعال به امامت منصوب شد.
همانگونه که در روایات تصریح شده،امام مهدی(عج) همواره تهدید به مرگ گردیده است و جان او در معرض قتل قرار داشته است.
لذا برای صیانت از جان و حیات ایشان امام دوازدهم از دیدگان پنهان شد و دوران غیبتش(غیبت صغری)پس از پنج سال حضور در ایام حیات پدرش،در سال ٢۶٠ق آغاز شد.

در آغاز غیبت صغری میان علما اختلاف است،
سه نظر وجود دارد:
١_گروهی مانند شیخ مفید،آغاز غیبت صغری را از هنگام تولد حضرت ایشان می‌دانند،
زیرا از همان سال های ابتدایی تولد،آن حضرت غیبت نسبی داشت و شماری اندک از یاران او را می‌دیدند،
بنابراین نظر دوره غیبت صغری تقریبا ٧۴ سال می‌شود،
یعنی از آغاز تولدت تا پایان سفارت آخرین نائب.
٢_برخی برآنند که غیبت صغری از سال ٢۶٠ه ق یعنی سال درگذشت امام حسن عسکری(ع) آغاز شدو این مدت تا شروع غیبت کبری،دوران آمادگی شیعیان و انس آنان به جدایی از امام زمان(عج) نام گرفت،
در این دوران ۶٩ ساله سفیرانی رابط بین امام و مردم بودند.
٣_گروهی آغاز غیبت امام را از زمانی می‌دانند که ماموران خلیفه به منزل حضرت در سامرا هجوم آوردند تا وی را دستگیر کنند و حضرت در ان هنگام در سراب رفت و همان جا از دیده ها پنهان شد.

امام حسن عسکری(ع) پیش از شهادت خود عثمان بن سعید عمری که از اصحاب خاص بود را در چند مجلس به اصحاب خود معرفی و اورا نائب امام دوازدهم بعد از خود تعیین کرد،عثمان بن سعید مدت ١٠ سال وکیل امام حسن عسکری بود وپس از شهادت امام،به ظاهر مراسم تغسیل و تکفین وی را انجام داد،او پس از چندی به بغداد از شهر های شیعه نشین عراق نقل مکان کرد،در طی این مدت کوتاه که نیابت خاص امام زمان را به عهده داشت،شیعیان به وی رجوع می‌کردند و نامه های آقاامام زمان به دست وی به شیعیان می رسید.
عثمان بن سعید پیش از وفاتش مامور شد تا پسرش محمد را به عنوان نائب بعد معرفی کند،دوران نیابت محمدبن عثمان دورانی سخت و طولانی بود فشار اعمال شده از جانب عباسیان،انحراف دینی و فرقه ایی،القاء شبهات گوناگون از مهمترین مشکلاتی بود که محمدبن عثمان با انها درگیر بود،ایشان در سال ٣٠۵ه ق درگذشت وحسین نوبختی که از مردم قم بودو مدت ها از دستیاران محمد بن عثمان بود به نیابت برگزیده شد.او با تدبیر و کیاست خویش توانست در اوج بحران،اوضاع مساعدی را برای جامعه شیعی فراهم سازد،وتا حد ممکن از فشارهایی که حکومت بر آن ها اعمال می‌کرد کم کند.بدین تریب دوران طولانی نیابت وی بهترین ایام غیبت صغری برای شیعیان بود روابط او با دربار عباسیان و نفوذ او در میان وزرا موجب گردید که سخت گیری ها و اعمال فشارها بر شیعیان به حداقل برسد.
با در گذشت حسین نوبختی،محمد بن علی سمری به نیابت منصوب شد وی آخرین نائب امام بود آخرین نامه ایی که یک هفته پیش از وفاتش به دست او رسید اورا مامور ساخت که شخصی را به عنوان نائب بعد از خود معرفی نکند این نامه در واقعا اعلامی برای غیبت کبری امام بود…

متن نامه امام به آخرین نائب خویش:

بسم الله الرحمن الرحیم
ای علی بن محمد سمری! خداوند در سوگ فقدان تو پاداشی بزرگ به برادرانت عطا کند. تو تا شش روز دیگر از دنیا خواهی رفت. کارهایت را مرتب کن و هیچ‌کس را به جانشینی خود مگمار. دوران غیبت کامل فرا رسیده‌است و من جز با اجازه خداوند متعال ظهور نخواهم کرد و ظهور من پس از گذشت مدتی طولانی و قساوت دلها و پر شدن زمین از ستم خواهد بود. افرادی نزد شیعیان من مدّعی مشاهده من (ارتباط با من به عنوان نایب خاص) خواهند شد. آگاه باشید که هر کس پیش از خروج سفیانی و صیحه آسمانی چنین ادعایی بکند، دروغگو و افترا زننده‌است و هیچ حرکت و نیرویی جز به خداوند عظیم نیست.

منابع؛
.
کتاب الفبای مهدویت یا موعودنامه ص ۵٢٢و۵٢٣و۵٢۴
ارشاد مفید ج٢ ص٣۴٠
کتاب چشم به راه مهدی ص٣٣٩
اعلام الوری ج٢ ص١۵٠
منتخب الاثر ص٣٧٢
غیبه طوسی ص٢١۵ و ٢٣٧

طاووس اهل بهشت یکی از صفاتی است که به امام زمان عجل الله نسبت داده اند؛ اما چه کسی این صفت را به ایشان داده است و دلیل آن چیست؟

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام هر کدام در سخنان خود به اوصاف امام مهدی (عج) اشاره کرده اند. حضرت امام رضا علیه السلام در توصیف ویژگی های چهره و سجایای اخلاقی و ویژگی های برجسته آن حضرت می فرمایند: «قائم آل محمد (عج) هاله هایی از نور چهره زیبای او را احاطه کرده است رفتار معتدل و چهره شادابی دارد. از نظر ویژگی های جسمی شبیه ترین فرد به رسول خدا (ص) است. نشانه خاصّ او آن است که گرچه عمر بسیار طولانی دارد، ولی از سیمای جوانی برخوردار است؛ تا آن جا که هر بیننده ای او را چهل ساله یا کمتر تصور می کند.از دیگر نشانه های او آن است که تا زمان مرگ با وجود گذشت زمان بسیار طولانی هرگز نشان پیری در چهره او دیده نخواهد شد».

 طاووس اهل بهشت کیست؟

پیامبر اکرم صلی الله در کتاب فضائل الخمسه من الصحاح السته فرموده اند: «مهدی (ع) طاووس اهل بهشت است».

همچنین در وصف امام عجل الله در کتاب منتهی الآمال (ج۲؛ ص۴۸۱) آمده است: حضرت مهدی طاووس اهل بهشت است؛ چهره اش مانند ماه درخشنده است و گویا جامه هایی از نور بر تن دارد.

در فرازی از دعای عهد نیز می خوانیم: اَللّهُمَّ اَرِنیِ الطَّلْعَهَ الرَّشیدَهَ، وَ الْغُرَّهَ الْحَمیدَهَ وَ اکْحُلْ ناظِری بِنَظْرَه منِّی اِلَیْهِ.

یعنی: خدایا آن جمال با رشادت و آن پیشانى نورانى ستایش شده را به من بنمایان و سُرمه وصال دیدارش را به یک نگاه به دیده ام بکش.

طاووس پرنده ای بسیار زیبا است و از میان پرندگان به عنوان شگفت انگیزترین پرنده شناخته می شود، حضرت علی علیه السلام، در کتاب نهج البلاغه؛ خطبه ی مفصلی را درباره زیبایی های طاووس فرموده اند. شاید به همین خاطر باشد که امام زمان عجل الله را نیز از حیث زیبایی به طاووس تشبیه کرده اند.

معرفی منابع برای مطالعه بیشتر:

۱- “معصوم چهاردهم” تالیف آیت اللهی.

۲- “یوسف زهرا” اثر آیتی.

۳- “مهدی امام حاضر” نوشته ی بهادری نژاد.

۴- “گل نرگس” تالیف محمدعلی شهاب.