غیبت صغری حضرت مهدی عجل الله
در سال ٢٦٠ هجری، امام حسن عسکری(ع) پس از دوران شش ساله كوتاه امامت، در سن ٢٧ سالگی به شهادت رسيد و تنها فرزند او كه پنج سال از عمرش می‌گذشت، از جانب خدای متعال به امامت منصوب شد.
همانگونه که در روایات تصریح شده، امام مهدی (عج) همواره تهدید به مرگ گردیده است و جان او در معرض قتل قرار داشته است.
لذا برای صیانت از جان و حیات ایشان امام دوازدهم از ديدگان پنهان شد و دوران غيبتش(غيبت صغری) پس از پنج سال حضور در ايام حيات پدرش، در سال ٢٦٠ ق آغاز شد.
در آغاز غيبت صغری ميان علما اختلاف است.
سه نظر وجود دارد:
١_ گروهی مانند شيخ مفيد، آغاز غيبت صغری را از هنگام تولد حضرت ايشان می‌دانند، زيرا از همان سال های ابتدایی تولد، آن حضرت غيبت نسبی داشت و شماری اندك از ياران او را می‌دیدند، بنابراين نظر دوره غيبت صغری تقريبا ٧٤ سال می‌شود، یعنی از آغاز تولدت تا پايان سفارت آخرين نائب.
٢_ برخی برآنند كه غيبت صغری از سال ٢٦٠ ه ق یعنی سال درگذشت امام حسن عسکری(ع) آغاز شد و اين مدت تا شروع غيبت کبری، دوران آمادگی شيعيان و انس آنان به جدایی از امام زمان(عج) نام گرفت، در اين دوران ٦٩ ساله سفیرانی رابط بين امام و مردم بودند.
٣_ گروهی آغاز غيبت امام را از زمانی می‌دانند كه ماموران خليفه به منزل حضرت در سامرا هجوم آوردند تا وی را دستگير كنند و حضرت در آن هنگام در سراب رفت و همان جا از ديده ها پنهان شد.
امام حسن عسکری(ع) پيش از شهادت خود عثمان بن سعيد عمری كه از اصحاب خاص بود را در چند مجلس به اصحاب خود معرفی و او را نائب امام دوازدهم بعد از خود تعيين كرد، عثمان بن سعيد مدت ١٠ سال وكيل امام حسن عسکری بود و پس از شهادت امام، به ظاهر مراسم تغسيل و تكفين وی را انجام داد، او پس از چندی به بغداد از شهر های شيعه نشين عراق نقل مكان كرد، در طی اين مدت كوتاه كه نيابت خاص امام زمان را به عهده داشت، شيعيان به وی رجوع می‌کردند و نامه های آقا امام زمان به دست وی به شيعيان می رسيد.
عثمان بن سعيد پيش از وفاتش مامور شد تا پسرش محمد را به عنوان نائب بعد معرفی كند، دوران نيابت محمدبن عثمان دورانی سخت و طولانی بود. فشار اعمال شده از جانب عباسيان، انحراف دينی و فرقه ايي، القاء شبهات گوناگون از مهمترين مشكلاتی بود كه محمدبن عثمان با انها درگير بود، ايشان در سال ٣٠٥ ه ق درگذشت و حسين نوبختی كه از مردم قم بود و مدت ها از دستياران محمد بن عثمان بود به نيابت برگزيده شد.
او با تدبير و كياست خويش توانست در اوج بحران، اوضاع مساعدی را برای جامعه شیعی فراهم سازد و تا حد ممكن از فشارهایی كه حكومت بر آن ها اعمال می‌کرد كم كند. بدين ترتيب دوران طولانی نيابت وی بهترين ايام غيبت صغری برای شيعيان بود و روابط او با دربار عباسيان و نفوذ او در ميان وزرا موجب گرديد كه سخت گيری ها و اعمال فشارها بر شيعيان به حداقل برسد.
با در گذشت حسين نوبختی، محمد بن علی سمری به نيابت منصوب شد. وی آخرين نائب امام بود، آخرين نامه ايی كه يك هفته پيش از وفاتش به دست او رسيد او را مامور ساخت كه شخصی را به عنوان نائب بعد از خود معرفی نكند. اين نامه در واقعا اعلامی برای غيبت كبری امام بود…
متن نامه امام به آخرين نائب خويش:
بسم الله الرحمن الرحیم
ای علی بن محمد سمری! خداوند در سوگ فقدان تو پاداشی بزرگ به برادرانت عطا کند. تو تا شش روز دیگر از دنیا خواهی رفت.
کارهایت را مرتب کن و هیچ‌کس را به جانشینی خود مگمار. دوران غیبت کامل فرا رسیده است و من جز با اجازه خداوند متعال ظهور نخواهم کرد و ظهور من پس از گذشت مدتی طولانی و قساوت دلها و پر شدن زمین از ستم خواهد بود. افرادی نزد شیعیان من مدّعی مشاهده من (ارتباط با من به عنوان نایب خاص) خواهند شد. آگاه باشید که هر کس پیش از خروج سفیانی و صیحه آسمانی چنین ادعایی بکند، دروغگو و افترا زننده است و هیچ حرکت و نیرویی جز به خداوند عظیم نیست.
منابع؛
كتاب الفبای مهدويت يا موعودنامه ص ٥٢٢ و ٥٢٣ و ٥٢٤
ارشاد مفيد ج٢ ص ٣٤٠
كتاب چشم به راه مهدی ص ٣٣٩
اعلام الوري ج٢ ص١٥٠
منتخب الاثر ص٣٧٢
غيبة طوسی ص٢١٥ و ٢٣٧